راهکارهایی برای نورپردازی بهتر محیط صنعتی، کارگاه و کارخانه

انتخاب چراغ مناسب و بهره بردن از روشنایی کافی، در تامین ایمنی و امنیت کارگران در محیط‌های صنعتی نقشی حیاتی ایفا می‌کند. نورپردازی مناسب کارگاه و کارخانه‌ها مزیت‌هایی مانند افزایش تجربه بصری، کاهش صدمات، بهبود محیط کار، کاهش مشکلات سلامتی، افزایش بهره وری و موارد بسیار دیگری دارد. روشنایی مناسب همچنین می‌تواند هزینه برق را کاهش دهد که به معنای سود بیشتر است. انتخاب محصولاتی با لامپ ال ای دی نه تنها باعث روشنایی بهتر محیط بلکه باعث مصرف کمتر برق نیز می‌شود.

برای نورپرداری محیط صنعتی، کاهش هزینه برق می‌تواند رقم بزرگی باشد. کسانی که به روشنایی صنعتی بی‌توجه هستند، سود چشمگیری را از دست می دهند. این محیط‌ها معمولاً با استفاده از چراغ سوله‌ای کارگاهی نورپردازی می‌شوند اما محصولات دیگری نیز برای تامین روشنایی وجود دارد. این مقاله از آرتا الکتریک علاوه بر بررسی راهکارهایی برای بهبود روشنایی و کاهش هزینه‌ها، به معرفی لامپ‌ها و چراغ‌های مناسب مکان‌های صنعتی نیز ‌می‌پردازد. 

چراغ صنعتی چیست؟

روشنایی صنعتی برای اهداف نورپردازی تجاری و صنعتی طراحی می‌شود و شامل وسایل روشنایی قوی‌تر و با راندمان بالاتر است. این چراغ‌ها گاهی اوقات به طور انحصاری برای کارخانجات بسیار سنگین، معادن، دریایی و کاربردهای مرتبط، طراحی می‌شوند تا نیازهای خاص آنها را فراهم کند. اکثر روشنایی‌های تجاری باید از کیفیت صنعتی برخوردار باشند تا از مشکلات جلوگیری شود و نیاز به تعمیر و نگهداری کاهش یابد. برخی از محیط‌های صنعتی مرطوب هستند یا اینکه ذرات خورنده در محیط وجود دارد، در چنین شرایطی حتماً باید از چراغ‌هایی استفاده شود که سازگار با این محیط‌ها باشد. به همین دلیل نیز اکثر چراغ‌های صنعتی از مواد آلومینیومی تولید می‌شوند و پلاستیکی نیستند. 

شرکت‌های تولیدکننده محصولات روشنایی، چراغ صنعتی را با توان بیش از 100 وات تولید می‌کنند. به این علت که چراغ در ارتفاع بالا نصب می‌شود و نیاز است که توان بالایی داشته باشد. توان بالاتر این لامپ‌ها در مقایسه با لامپ معمولی، باعث می‌شود ابعاد بزرگتری داشته باشند. اگر چراغ صنعتی دارای سرپیچ باشد، نوع سرپیچ آن E40 است. همچنین دور تا دور لامپ از یک شید یا محافظ استفاده می‌شود تا نور به سمت پایین بتابد و سطح روشنایی افزایش یابد. 

البته برای تامین روشنایی کارخانه و کارگاه، پروژکتور ال ای دی نیز انتخاب هوشمندانه‌ای است. پروژکتورها توان بالایی دارند و از طرفی قاب بیرونی آنها سطح مقاومت بالایی دارد و مناسب نصب در هر شرایط محیطی هستند. 

چطور محیط صنعتی را نورپردازی کنیم؟

1- از نور روز به طور کامل استفاده کنید

اکثر لامپ‌ها در محیط‌های صنعتی، 24 ساعت شبانه روز روشن هستند. کارکرد طولانی مدت و مداوم نه تنها طول عمر وسایل را کوتاه می‌کند بلکه باعث اتلاف انرژی نیز می‌شود. اما نور طبیعی روز رایگان است واگر طراحی ساختمان به صورتی باشد که نور به خوبی عبور کند، نیازهای روشنایی در ساعت‌های طولانی برآورده می‌شود. حتی اگر نور خورشید کافی نباشد، می‌توان آن را با تعداد کمتری چراغ ترکیب کرد و یک محیط کاملاً روشن داشت. 

نور از طریق پنجره‌ها یا سقف به فضای داخلی می‌تابد. بهتر است دستگاه‌ها یا کارهایی که به نور بیشتری نیاز دارند، نزدیک پنجره‌ها طراحی شوند تا از نور روز بهتر استفاده شود. جایگزینی سقف و پنجره‌ها با مواد نیمه شفاف باعث می‌شود نور طبیعی بیشتری به فضای داخلی منتقل شود.

با ترکیب سنسور فتوسل و روشنایی هوشمند نیز می‌توان استفاده بیشتری از نور روز کرد. هنگامی که نور کافی در فضای داخلی وجود دارد، فتوسل، چراغ‌ها را به طور خودکار خاموش می‌کند و با کاهش سطح روشنایی، چراغ‌ها را روشن می‌کند. کنترل هوشمند به صرفه جویی در مصرف انرژی کمک می‌کند.

2- سطح و کیفیت نور را افزایش دهید

بهره بردن از روشنایی کافی برای نورپردازی محیط صنعتی حیاتی است. الزامات سطح روشنایی در مناطق و برای هر کار، متفاوت است. برای بهبود عملکرد روشنایی، سطح و کیفیت روشنایی باید افزایش یابد. افزایش سطح روشنایی برای بهبود دید انسان مفید است. رنگ آمیزی دیوار یا سقف به رنگ سفید ساده برای بهبود سطح روشنایی است زیرا می‌تواند نور را به طور موثرتری در محیط منعکس کند. اما باید از نور زیاد و تابش خیره کننده احتمالی خودداری کنیم. 

کیفیت نور عمدتاً شامل CCT (دمای رنگ همبسته) و CRI (شاخص رندر رنگ) است. CCT به رنگ روشنایی منابع نور اشاره دارد و CRI به معنای توانایی منبع نور برای نشان دادن رنگ واقعی جسم روشن شده است. وسایل روشنایی با CRI بالاتر از 70 و CCT بیش از 5000K می‌توانند عملکرد روشنایی صنعتی بالاتری را ارائه دهند. اگر چراغ‌های فعلی شما نمی‌توانند نیازهای روشناییتان را برآورده کنند، بهتر است آنها را با چراغ‌های LED جایگزین کنید. در جدول زیر حداقل و متوسط نیاز سطح روشنایی برای مناطق مختلف در محیط‌های صنعتی آورده شده است.

به طوری کلی هر چقدر حساسیت یک نقطه بیشتر باشد، نیاز به نور بیشتری داریم. البته شرایط خاص نیز وجود دارد. به طور مثال مراحل تولید قطعه‌ای را در نظر بگیرید که نباید در معرض نور باشد، یا نور با طول موج و رنگ خاصی نیاز دارد. 

3- از تابش خیره کننده و سایه خودداری کنید

تابش خیره کننده و سایه مسائل رایج در نورپردازی محیط صنعتی هستند که موجب عملکرد ضعیف روشنایی می‌شوند. کار در این شرایط منجر به خستگی چشم، سردرد، کاهش دید و سایر ناراحتی‌هایی می‌شود که در عملکرد کارگران اثری منفی دارد. تابش نور مستقیم و سایه معمولاً به دلیل نصب نور نامناسب یا سطح نور بیش از حد ایجاد می‌شود. اما تابش خیره کننده غیرمستقیم ناشی از نوری است که توسط سطوح براق منعکس می‌شود. راه‌های جلوگیری از تابش خیره کننده و سایه‌ها به شرح زیر است.

• برای کاهش روشنایی، سطح روشنایی را کاهش دهید یا وسایل منعکس کننده نور را بردارید.
• اگر نور طبیعی بیش از حد روشن است، از پرده برای پوشاندن پنجره‌ها استفاده کنید.
• از طراحی محیط‌های کاری با سطح براق خودداری کنید و سطوح را با مواد مات بپوشانید.
• چراغ‌ها را در ارتفاع مناسب نصب کنید تا از تابش نور مستقیم، ایجاد سایه و آسیب به بینایی کارگران جلوگیری شود.
• تابش نور را از بالا یا روبروی محل قرارگیری کارگران در محل کار قرار دهید. 
• چراغ‌های توکار موجب کاهش سطح سایه می‌شوند. 

4- از نور هدفمند استفاده کنید

همانطور که قبلاً اشاره شد، نیازهای نور با توجه به نوع کار و محیط، تغییر می‌کند. نقطه کار دستگاه‌های سنگین ممکن است نزدیک ایستگاه‌های بازرسی دقیق باشد. روشنایی محیط مطلقاً نمی‌تواند نیازهای دو منطقه کاری را همزمان برآورده کند. بنابراین باید از چراغ قابل حمل استفاده شود. کارگران می‌توانند لکه‌ها، آسیب‌ها و سایر مشکلات را واضح‌تر تشخیص دهند. با کاهش خطاها، عملکرد کاری و بهره وری افزایش می‌یابد. با این حال، موقعیت این چراغ‌ها باید با دقت انتخاب شود. 

تابش خیره کننده و سایه مجاز نیست. هنگامی که نور طبیعی یا سطح روشنایی فعلی برای کار کافی نباشد، چراغ‌های وظیفه اضافه می‌شوند. سطوح روشنایی که فقط دید اولیه کارگر را تضمین می‌کند برای مناطقی که کارهای دقیق یا خطرناک دارند کافی نیست. این مناطق برای اطمینان از ایمنی و کارآمدی به نور بیشتر نیاز دارند. 

5- نظافت و نگهداری

نظافت و نگهداری منظم برای کاهش هزینه کل و همچنین بهبود عملکرد نورپردازی محیط صنعتی ضروری است. نه تنها وسایل، بلکه محیط نیز باید تمیز باشد. به خصوص برای کارخانه‌های فرآوری مواد غذایی، تمام اتصالات در معرض دید از جمله وسایل باید قابل شستشو باشند. 

پنجره‌ها و سقف را تمیز نگه دارید. با پنجره‌های تمیز، نور بهتر و بیشتری می‌تواند به محیط کاری بتابد. این کار، بهبود عملکرد روشنایی صنعتی را بدون افزایش وسایل یا سطح روشنایی فراهم می‌کند. وسایل را به طور منظم نگهداری و تمیز کنید. گرد و غبار، آفات و سایر مواد خطرناک بر اتلاف گرما و عملکرد روشنایی تأثیر می‌گذارد. تعمیر و نگهداری منظم از خرابی‌های احتمالی و عملکرد ضعیف نور جلوگیری می‌کند.

منبع: AGCLED