کدام وسایل به محافظ برق نیاز دارند؟

مطمئناً تا به حال لامپی را در حال سوسو زدن مشاهده کردید یا وسایل برقی را که در یک لحظه خاموش و بلافاصله روشن می‌شوند. این اتفاق یکی از تاثیرات نوسان الکتریکی است. نوسان ولتاژ به دلایل مختلفی اتفاق می‌افتد. به طور مثال رعد و برق یکی از عوامل ایجاد نوسان در جریان برق است. گاهی اوقات نوسان جریان برق شدید و آنی است، به شکلی که به لوازم برقی آسیب جدی وارد کرده و ممکن است، باعث آتش سوزی هم شود. بهترین روش برای جلوگیری از آسیب دیدن لوازم برقی استفاده از محافظ برق است. محافظ برق یا ولتاژ انواع مختلفی دارد، که با توجه به توان مصرفی هر وسیله باید خریداری شوند. در ادامه قرار است ابتدا با محافظ ولتاژ آشنا بشویم و ببینیم کدام وسایل به محافظ نیاز دارند و در انتها نیز به نکاتی که در هنگام خرید محافظ باید به آن‌ها توجه شود، می‌پردازیم.

نوسانات ولتاژ چگونه به وسایل برقی آسیب می‌زنند؟

جریان برق در تمام کشورهای دنیا استانداردها و شاخصه‌های خود را دارد، لوازم خانگی نیز بر اساس این فاکتورهای از پیش تعیین شده، تولید می‌شوند. درست است، که در هر کشور میزان جریان برق باید ثابت باشد، اما موانعی در این مسیر باعث نوسانات جریان می‌شود. خیس شدن سیم‌ها در اثر باران، معیوب بودن دستگاه، رعد و برق، تاثیر امواج و وجود مشکل در سیستم سیم کشی ساختمان دلایلی هستند، که منجر به نوسانات الکتریکی می‌شوند.

امروزه که قیمت لوازم برقی و قطعات الکتریکی با رشد سریعی همراه است، باید به خوبی از لوازم برقی موجود در خانه یا کارگاه‌های صنعتی محافظت کنیم. افزایش ولتاژ در اثر نوسانات ولتاژ باعث می‌شود، که قطعات الکتریکی سریع و زیاد کار کند، در نتیجه به مرور عمر لوازم برقی کاهش پیدا می‌کند. البته افزایش ولتاژ می‌تواند واکنش‌های دیگری مانند آسیب دیدن عایق سیم‌ها را نیز به همراه داشته باشد. به علاوه افزایش جریان برق منجر به افزایش حرارت سیم‌ها و آتش سوزی می‌شود.

افت ولتاژ نیز می‌تواند منجر به خسارت شود. وقتی که جریان برق به طور ناگهانی افزایش پیدا می‌کند، باعث خرابی برخی از قطعات الکتریکی می‌شود. با کاهش ناگهانی ولتاژ، شدت جریان افزایش پیدا می‌کند و این اتفاق منجر به ذوب شدن برخی از قطعات شده و یا مانع کارایی صحیح دستگاه می‌شود.

محافظ برق چیست و چه وظیفه ای دارد؟

محافظ برق یا محافظ ولتاژ به دستگاهی گفته می‌شود، که توسط برد الکتریکی و یک رله در هنگام افزایش یا کاهش ناگهانی ولتاژ، جریان برق را قطع کرده و مانع از آسیب دیدن وسایل برقی می‌شود. محافظ‌ها به پریز برق وصل می‌شوند و هر کدام یک یا چند خروجی دارند. محافظ برق، ولتاژهای اضافی را به زمین منتقل می‌کند و مانع از ورود بیش از حد جریان برق به دستگاه می‌شود. زمانی که ولتاژ برق کمتر از 170 ولت و یا بیشتر از 240 ولت باشد، محافظ از ورود ولتاژ به دستگاه ممانعت می‌کند. تمامی محافظ‌ها زمان تاخیر دارند، یعنی بعد از بازگشت ولتاژ به مقدار ایمن، بعد از چند دقیقه برق را وصل می‌کنند تا نوسانات باعث آسیب به وسایل برقی نشود.

آیا استفاده از محافظ برق ضروری است؟

در فصل تابستان یکی از معضلات زندگی همه ما، قطعی‌های ناگهانی و طولانی مدت برق بود، که بعضی روزها چندین بار تکرار می‌شد. در تابستان‌های داغ سال‌های آینده نیز ممکن است، با دردسرهای قطعی برق روبرو شویم. خاموش و روشن شدن وسایل برقی، در اثر قطع یا وصل شدن جریان برق به این لوازم آسیب‌های جدی وارد می‌کند. زمانی که برق قطع یا وصل می‌شود، مدتی زمان لازم است تا ولتاژ برق به مقدار ثابتی برسد، در این زمان دامنه نوسان برق به بیشترین مقدار خود رسیده و خسارت‌های جبران ناپذیری به دستگاه وارد می‌شود. البته در صورتی که از محافظ برق استفاده کنید، با ایجاد وقفه چند دقیقه‌ای از دستگاه شما در برابر آسیب‌های احتمالی جلوگیری می‌کند.

بنابراین می‌توان گفت که تمامی وسایل نیاز به محافظ برق دارند، اگر وسیله برقی گرانی خریداری کردید، به هیچ عنوان این ریسک را نکنید که مستقیماً آن را به برق بزنید. به جز سیستم روشنایی، توصیه می‌شود هیچ وسیله‌ای را به طور مستقیم به پریز برق نزنید.

تفاوت محافظ برق و چندراهی برق چیست؟

محافظ ولتاژ و چند راهی برق از نظر ظاهر شبیه به یکدیگر هستند، اما کارایی هر کدام از آنها متفاوت است. چند راهی برق به پریزهای دیواری متصل می‌شود و چند پورت خروجی دارد. ولتاژ خروجی چند راهی هیچ تفاوتی با ولتاژ پریز دیوار ندارد و باعث افزایش ایمنی نمی‌شود. با چند راهی تنها می‌توانید تعداد پریزهای برق تان را بیشتر کنید. اما محافظ برق از دستگاه‌ها و لوازم برقی در برابر نوسانات جریان برق محافظت می‌کند.

معرفی انواع محافظ برق

1. محافظ ولتاژ معمولی یا آنالوگ: این نوع محافظ عموماً دارای 3 لامپ ال ای دی است، که وضعیت برق را نشان می‌دهد. ال ای دی قرمز رنگ نشانه دهنده حالت قطع است، ال ای دی سبز وضعیت عادی را نشان می‌دهد و زمانی که ال ای دی زرد رنگ روشن شود، یعنی محدوده برق به حالت ایمن بازگشته است و بعد از گذشت چند دقیقه، دستگاه وصل می‌شود.

2. محافظ ولتاژ دیجیتال: این نوع محافظ علاوه بر اینکه سه چراغ ال ای دی دارد، دارای یک نمایشگر دیجیتال نیز هست. بر روی نمایشگر دیجیتال می‌توانید با توجه به مدل، اطلاعاتی نظیر مقدار ولتاژ برق شهری، زمان وضعیت عادی و زمان تاخیر را مشاهده کنید. هر زمان نمایشگر Lo را نشان داد، یعنی برق ضعیف است و هر زمان علامت hi را مشاهده کردید، متوجه می‌شوید، که برق قوی‌تر از حالت عادی است.

آیا هر دستگاه برقی به محافظ نیاز دارد؟

همان‌گونه که در بالاتر گفته شد، تمامی وسایل نیاز به محافظ دارند. هر کدام از لوازم برقی، محافظ مخصوص به خود را دارند و برای محافظت بهتر از آنها توصیه می‌شود از محافظ‌های الکتریکی ویژه خودشان استفاده کنید. در ادامه همراه ما باشید، تا علاوه بر معرفی وسایلی که به محافظ برق نیاز دارند، با محافظ مخصوص هر یک از آنها را نیز آشنا بشویم.

محافظ یخچال و فریزر

یخچال و فریزر جز آن دسته از لوازم خانگی است، که باید در تمام طول روز روشن باشد و به کار خود ادامه دهد. کاهش ناگهانی جریان برق به موتور یخچال و فریزر آسیب وارد می‌کند. البته این مشکل برای یخچال‌های ساید بای ساید جدی‌تر است، چرا که موتور قوی‌تری دارند.

محافظی که برای یخچال و فریزر انتخاب می‌کنید، باید توانی در حدود 2 تا 3 هزار وات داشته باشد. از آنجایی که یخچال و فریزر هیچ وقت نباید خاموش شود، محافظ برق مخصوص یخچال و فریزر دکمه ای برای خاموش یا روشن کردن ندارد. محافظ مناسب یخچال بهتر است بدون سیم، با یک یا دو خانه خروجی باشد. معمولاً افراد برای روشن کردن ماشین لباسشویی و ظرفشویی نیز از محافظ یخچالشان استفاده می‌کنند که کار درستی نیست. بهتر است برای آن‌ها محافظ جداگانه و مخصوص خودشان را خریداری کنید.

محافظ مناسب تلویزیون

تلویزیون در کنار تجهیزات صوتی و تصویری دیگر قرار می‌گیرد و به همین خاطر تعداد پریزهای محافظ تلویزیون اهمیت ویژه‌ای دارد. محافظی که برای این دستگاه انتخاب می‌کنید، باید توانی در حدود 1000 تا 2500 وات داشته باشد. تمام محافظ‌های دستگاه‌های صوتی و تصویری دارای کلید روشن و خاموش هستند، تا بعد از استفاده از دستگاه، امکان خاموش کردن محافظ و صرفه جویی در جریان برق را داشته باشید.

محافظ پکیج و کولر گازی

کولر گازی در تابستان پر‌مصرف‌تر از لوازم خانگی دیگر است و در زمستان هم برای گرمایش به کار می‌رود. این دستگاه گران بسیار پرمصرف است و ساختار حساسی دارد، بنابراین استفاده محافظ یا حتی استابلایزر برای آن ضروری است. از دیگر وسایلی که نیاز به محافظ دارند، پکیج است که تقریباً همیشه روشن است و در نتیجه نیاز به محافظ دارد. محافظ پکیج مشابه با یخچال است اما برای کولر گازی به محافظ قوی‌تری نیاز است.

محافظ لپتاپ و کامپیوتر (رایانه)

کامپیوتر و لپتاپ جز دستگاه‌هایی هستند، که چندین بار در روز خاموش و روشن می‌شوند. نوسانات ولتاژ برق می‌تواند به قطعه پاور کامپیوتر آسیب بزند و باعث سوختن تعدادی از قطعات مادربرد شود. لازم است بدانید، که اغلب اوقات تعمیر مادربرد ممکن نیست و مجبور به تعویض آن هستید. با در نظر گرفتن هزینه‌ها و دردسرهایی که وجود دارد، بهترین تصمیم خرید محافظ محافظ لپتاپ و کامپیوتر (رایانه) است. توان مصرفی محافظ‌های کامپیوتر و لپتاپ در بازه 1000 تا 2500 وات است و این نوع از محافظ‌ها دارای کلید خاموش و روشن هستند. محافظ برق کامپیوتر و لپتاپ می‌تواند می‌تواند از نوع سیم دار و یا بدون سیم باشد.

محافظ کنتور

این نوع محافظ‌ها بر روی برق ورودی ساختمان و زیر کنتور نصب می‌شوند. با استفاده از محافظ کنتور می‌توانید تمام ساختمان را پوشش دهید و از برق کل ساختمان محافظت کنید. با اتصال یک محافظ زیر کنتور، از تمام لوازم برقی موجود در یک ساختمان محافظت خواهید کرد. اگر وسیله برقی پرمصرف یا خیلی گرانی ندارید، محافظ کنتور مناسب است اما اگر وسایل پرمصرفی مانند کولر گازی دارید، خرید محافظ کنتور منطقی نیست.

نکات مهمی که قبل از خرید محافظ برق باید بدانید

1. میزان آمپر: اگر برای یک وسیله پر مصرف از محافظی با آمپر پایین استفاده کنید، نه تنها از وسیله شما در برابر نوسانات جریان محافظت نمی‌شود، بلکه آسیب بیشتری به دستگاه وارد می‌شود. در نتیجه در هنگام خرید محافظ برق به میزان آمپر آن نیز توجه داشته باشید.

2. تعداد مصرف کننده‌ها: در هنگام خرید به تعداد پورت‌های خروجی محافظ نیز توجه کنید. لوازم صوتی و تصویری به محافظ‌هایی با چندین خروجی نیاز دارند. برای یخچال و کولرگازی بهتر است از محافظ با یک پورت استفاده شود.

3. مدت زمان تاخیر: تمام محافظ‌ها مدت تاخیر مشخصی ندارند و ممکن است از چند ثانیه تا 10 دقیقه نیز طول بکشد. برای آن که بعد از وصل شدن برق، مدت زمان زیادی منتظر نمانید، محافظی خریداری کنید، که زمان تاخیر کمتری دارد. البته محافظ‌هایی در بازار موجود است، که زمان تاخیر آنها توسط خود کاربر قابل تغییر است. به طور کلی محافظ‌های صوتی و تصویری زمان تاخیر یک دقیقه‌ای و محافظ کولر گازی یا یخچال، تاخیر 5 دقیقه‌ای دارند.

4. قیمت: قبل از هر چیز مشخص کنید، که برای خرید محافظ چه میزان هزینه‌ای قرار است بپردازید. بعد از مشخص کردن بودجه خود، از فروشنده بخواهید مدل‌هایی که به بودجه شما نزدیک است را معرفی کند.

5. فروشگاه معتبر: اگر به دنبال یک جنس با کیفیت هستید، همیشه از فروشگاه‌های معتبر خریداتان را انجام دهید.

6.  خدمات پس از فروش: محافظی خریداری کنید، که ضمانت نامه داشته باشد. گارانتی محافظ‌ها بر اساس شرکت تولید کننده، متفاوت است و از 1 تا 2 سال متغیر است.