بررسی دلایل خرابی پنکه و نچرخیدن پره‌ها

پیدا کردن دلایل خرابی پنکه و نچرخیدن پره‌ها و یافتن راه‌حل‌هایی برای تعمیر آن، مسئله‌ای است که در فصل تابستان گریبان‌گیر همه کسانی می‌شود که از این وسیله سرمایشی استفاده می‌کنند. چند سالی است که کولرهای گازی و آبی تبدیل به اصلی‌ترین وسیله سرمایشی شده‌اند اما هنوز هم افراد زیادی به دنبال خرید پنکه و استفاده از آن هستند. در ادامه به سوال “دلایل نچرخیدن پره های پنکه چیست؟” یا “چرا پنکه روشن نمی‌شود؟“، پاسخ دادیم. در پاسخ این سوالات، علاوه‌بر عیب‌یابی، به رفع دلایل روشن نشدن پنکه نیز پرداخته‌ایم که برای رفع خرابی انواع پنکه کاربردی است. مشکلات رایج خرابی انواع پنکه را نیز جداگانه بررسی کردیم و همچنین در قسمت پایانی این مطلب از آرتا الکتریک به همه سوالات متداول شما درباره روشن نشدن و ایرادات پنکه نیز پاسخ دادیم. پس تا انتها این مطلب با ما همراه باشید!

آشنایی با قطعات و اجزای پنکه

انواع پنکه‌های رومیزی، پایه‌دار، سقفی و ایستاده از به هم پیوستن چند قطعه مختلف به یکدیگر تشکیل می‌شوند. معمولا اختلال در هر یک از اجزا و قطعات پنکه، موجب خرابی و نچرخیدن پره‌ها می‌شود. در همین راستا پیش از بیان هر چیزی بهتر است که با نام و تصویر قطعات تشکیل دهنده انواع پنکه آشنا شوید، زیرا شناخت قطعات باعث می‌شود که راحت‌تر بتوانید پنکه را عیب‌یابی کنید.

دلایل نچرخیدن پره‌های پنکه چیست؟

انواع پنکه خانگی از نظر قطعات داخلی بسیار شبیه به هم هستند و تنها تفاوت بارزی که پنکه‌ها را از یکدیگر متمایز می‌کند؛ کنترلی بودن یا نبودن، ابعاد، طراحی و محل قرارگیری آن‌ها است. ازاین‌رو، خرابی پنکه و نچرخیدن پره‌ها در انواع پنکه ممکن است به دو دلیل کلی زیر اتفاق بیفتد:

نکته مهم: قبل از آن‌که به سراغ راه حل رفع خرابی پنکه برویم باید به این نکته اشاره کنیم که قبل از وارسی داخلی و تعویض قطعات داخلی و بیرونی پنکه، اطمینان حاصل کنید؛ دو شاخه آن در برق نباشد.

1- پنکه روشن نمی‌شود و پره‌ها تکان نمی‌خورند

یکی از اختلالات رایج در تکان نخوردن پره‌ها، روشن نشدن پنکه است. دلایل زیادی هستند که بروز هر یک از آن‌ها به تنهایی می‌تواند منجر به روشن نشدن پنکه و تکان نخوردن پره‌ها شود. برای این‌که متوجه شوید علت روشن نشدن پنکه چیست، کافی است مرحله به مرحله موارد زیر را بررسی کنید.

اختلال در سیم رابط، دوشاخه برق یا اتصالات برق 

قطع بودن برق و خرابی دوشاخه، دلایل روشن نشدن انواع پنکه هستند که به سادگی می‌توان آن‌ها را رفع کرد. با فازمتر از وجود برق در پریز مطمئن شوید و در صورت نبود جریان برق در آن پریز، دوشاخه را به پریز دیگری بزنید. گاهاً ممکن است آسیب‌دیدگی یا سوختن دوشاخه سبب روشن نشدن پنکه شود؛ برای تست دوشاخه نیز باید از اهم‌متر استفاده کنید. چنانچه با این مسئله روبرو شدید و در تعویض دوشاخه مهارت دارید، می‌توانید در منزل این‌کار را خودتان انجام دهید. البته خرابی دوشاخه در صورت آشنایی ابتدایی به آسانی و بدون نیاز به دستگاه خاصی، قابل تشخیص است.

اشکال یا خرابی سیم در پنکه‌ها نیز ساده‌ترین اتفاق ممکن است. قبل از آن‌که برای عیب‌یابی به سراغ بررسی قطعات داخلی بروید، پیشنهاد می‌کنیم سیم رابط برق را وارسی کنید. در اکثر مواقع به دلیل جابه‌جایی زیاد پنکه ایستاده یا رومیزی، کشیدگی سیم برق دستگاه، تا شدن آن‌ها و فرسودگی سیم رابط اتصال قطع می‌شود و با رفع کردن این قطعی مشکل روشن نشدن پنکه حل می‌شود. برای پنکه‌ سقفی و دیواری قطعی سیم و کابل ساختمان کمتر اتفاق می‌افتد چون سیم‌ها در درون دیوار تعبیه شده‌اند. در این مرحله برای عیب یابی پنکه دیواری و سقفی اول سیم‌های پشت کلید و سیم‌های پشت پنکه را وارسی کنید.

اختلال در عملکرد ریموت کنترل یا دکمه پنکه

روشن شدن برخی از پنکه‌های خانگی با ریموت کنترل انجام می‌شود و ممکن است خالی شدن باتری علت روشن نشدن پنکه باشد. کافی است باتری ریموت کنترل را تعویض کرده و مجدد اقدام به روشن کردن آن کنید. خرابی دکمه روشن و خاموش پنکه نیز مورد دیگری است که باید بررسی شود. خارج شدن اتصال در پشت دکمه‌ها معمولا به دلیل فرسودگی و استفاده زیاد از آن اتفاق می‌افتد که در نتیجه، دکمه خراب می‌شود. چنانچه با قطعی در این قسمت مواجه هستید، به ناچار باید صفحه کلید را تعویض کنید.

خرابی قطعات داخلی پنکه

اگر از درستی همه موارد گفته شده اطمینان پیدا کردید و هنوز نتوانستید، دلیل روشن نشدن پنکه را پیدا کنید؛ گزینه خرابی قطعات داخلی، فاکتور دیگری است که باید مورد بررسی قرار گیرد. در این شرایط توصیه می‌شود که از یک متخصص بخواهید که به شما کمک کند. زیرا تمام قطعات پنکه باید باز شود، قطعات و اتصالات داخلی وارسی شود و در صورت خرابی اجزا، چاره کار تعمیر یا تعویض قطعات است.

سوختگی موتور پنکه

یکی از دلایل پرهزینه روشن نشدن پنکه، سوختن موتور آن است. در صورت تایید سوختگی موتور توسط تعمیرکار، تعویض آن صرفه اقتصادی ندارد و بهتر است پنکه دیگری را خریداری کنید. خواندن مقاله “بهترین مارک پنکه سقفی ایرانی و خارجی کدام است؟” می‌تواند در خرید بهترین پنکه سقفی به شما کمک کند.

2- موتور روشن می‌شود اما پره های پنکه نمی‌چرخد

زمانی‌که دوشاخه را به برق می‌زنید و موتور صدای هوم می‌کند (موتور روشن شده) اما، پره‌ها نمی‌چرخند؛ موارد زیر دلایل خرابی پنکه هستند که با رفع آن‌ها می‌توانید از سوختن موتور جلوگیری کنید.

قطعی یکی از سیم های داخلی

قطع شدن سیم‌های کمکی در داخل پنکه از دلایل روشن شدن موتور و کار نکردن پره‌ها است. باز کردن قطعات پنکه بسیار آسان بوده اما اشتباه سرهم کردن آن، آسیب‌های جبران ناپذیری چون برق گرفتگی یا سوختن موتور را به همراه خواهد داشت. پس حتما برای تعویض سیم‌ها از تعمیرکاری که در این زمینه مهارت دارد کمک بگیرید تا از خطرات احتمالی دور بمانید.

فرسودگی قطعات پنکه

جداره‌های استاتور و هسته فلزی روتور نام دو قطعه داخلی در پنکه است که در فاصله اندکی از یکدیگر قرار دارند. فرسودگی اجزا داخلی موجب می‌شود که این دو قطعه با هم برخورد کرده و با وجود میدان‌ مغناطیسی ایجاد شده، روتور اجازه حرکت پیدا نکند. در این شرایط، پس از صدای هوم موتور، صدای شدید دیگری به گوش می‌رسد که به اصلاح می‌گویند پنکه لنگر انداخته است. تعویض قطعه‌های داخلی در این مواقع، تنها راه چاره است.

خرابی خازن راه‌انداز 

وقتی خازن راه‌انداز در پنکه خراب است؛ دقیقا اتفاقی که در هنگام فرسودگی قطعات می‌افتد، رخ می‌دهد و فقط دلیل حرکت نکردن روتور در این شرایط متفاوت است. در این مواقع، اختلاف ۹۰ درجه بین دو میدان اصلی و کمکی ایجاد نمی‌شود؛ درنتیجه روتور، گشتاور لازم را برای حرکت در اختیار ندارد. در این مطلب، کامل درباره علائم خرابی خازن پنکه صحبت کرده‌ایم و با خواندن ادامه مقاله می‌توانید مشکلات ناشی از خرابی خازن در پنکه را رفع کنید.

آسیب دیدگی بوش‌ها 

به واسطه میان پره‌های پنکه و محور اصلی پره‌ها بوش می‌گویند که عبور ولتاژ برق از آن، به پره‌ها اجازه حرکت می‌دهد. در این شرایط موتور روشن می‌شود و پره‌ها در حالت کند و معمولی کار نمی‌کنند. اما با فشار دادن کلید دور تند، پنکه شروع به حرکت می‌کند؛ علت روشن نشدن پنکه، بوش‌ است. برای رفع خرابی پنکه در این شرایط باید پره‌ها و محور اصلی را از یکدیگر جدا کرده و این قطعه میانی را تعمیر کنید.

خرابی یاتاقان‌ها

اگر موتور کار می‌کند اما پره‌ها به خودی خود نمی‌چرخند؛ تمام جوانب احتیاط را رعایت کنید و با دست خشک پره‌ها را بچرخانید. اگر پره‌ها در برابر چرخش با دست مقاومت کردند یا به سختی این کار انجام شد؛ یاتاقان‌ها خراب شده‌اند و باید فوراً برای تعویض آن‌ها اقدام کنید.

نیم سوز شدن موتور پنکه

معمولا وقتی‌که موتور پنکه روشن شود اما پره‌ها تکان نخورند، موتور نیم‌سوز شده است. در این شرایط ولتاژ برق به موتور می‌رسد اما موتور قدرت چرخاندن پره‌ها را ندارد. تشخیص سوختگی موتور یا نیم‌سوز شدن آن نیازمند دانش است و باید از کسانی‌که در تعمیر تخصصی پنکه مهارت دارند، کمک بگیرید. چنانچه موتور پنکه نیم‌سوز شده باشد؛ می‌توان قطعات داخلی موتور را تعویض و با هزینه کمتر آن را تعمیر کرد.

علائم خرابی خازن پنکه

قبل از آن‌که به علائم خرابی خازن پنکه بپردازیم بهتر است بدانید کار خازن پنکه چیست؟ به زبان ساده، خازن راه انداز، قطعه‌ای است که بین موتور و پره‌ها قرار می‌گیرد و با تشدید اختلاف دو میدان الکتریکی، نیروی گشتاور را برای حرکت پره‌ها به‌وجود می‌آورد. سوالاتی که در این بین به‌وجود می‌آید که علائم خرابی خازن پنکه رومیزی چیست؟ از کجا بفهمیم خازن پنکه سوخته است؟ علائم خرابی خازن پنکه سقفی چیست؟ فرقی نمی‌کند که پنکه شما رومیزی، دیواری یا سقفی است، در همه انواع پنکه، مشکلات زیر دلایل خرابی خازن پنکه هستند. در ادامه کامل توضیح داده‌‌ایم که اگر خازن پنکه خراب باشد چه می‌شود و چگونه می‌توانید آن را تست و تعویض کنید.

1- پایین بودن سرعت چرخش انواع پنکه

در همه انواع پنکه، نیم‌سوز شدن و خرابی خازن، اولین علت کند شدن پنکه است. زمانی‌که احساس می‌کنید سرعت چرخش پره‌ها کم شده و پنکه به آرامی می‌چرخد، بایستی خازن را تست کنید. نیم‌سوز شدن خازن مانعی برای عبور جریان برق است. ازاین‌رو، پره‌ها به‌خوبی نمی‌چرخند، در نتیجه روی موتور فشار می‌آید و سبب خرابی موتور خواهد شد. 

2- پرش فیوز برق بعد از روشن شدن پنکه

وقتی‌که خازن معیوب است، مسیری برای عبور جریان برق از موتور به سمت پره‌ها وجود ندارد و انباشتگی جریان در موتور رخ می‌دهد. این جریان اضافی شرایط اتصال کوتاه را به‌وجود می‌آورد. در نتیجه، فیوز را تحریک کرده و برق قطع می‌شود. اگر در شرایطی قرار گرفتید که پس از روشن شدن پنکه، فیوز برق پرید، خازن راه انداز را تست کنید. پرش فیوز برق می‌تواند مشکل ناشی از خرابی سیم‌کشی برق پشت پریز یا کابل برق‌های متصل به پنکه باشد.

3- موتور صدای هوم می‌دهد اما پره پنکه نمی چرخد

گفتیم خازن قطعه‌ای است که شرایط را برای عبور جریان الکتریکی از موتور به پره‌ها فراهم می‌کند. زمانی‌که پنکه روشن شد ولی پره‌ها نچرخید، تست خازن اولین اقدامی است که باید انجام دهید. زیرا معمولا علت صدای هوم موتور پنکه و نچرخیدن پره‌ها، سوختن خازن راه‌ انداز است. 

4- کار کردن پنکه با سروصدا

خرابی خازن می‌تواند علت صدا دادن پنکه هنگام چرخش باشد. زمانی‌که پنکه با سروصدای زیادی روشن می‌شود نیز باید خازن راه‌انداز را تست کنید. چنانچه مشکل از خازن نبود، چک کردن عایق‌بندی موتور، روغن‌کاری پره‌ها و موتور و بررسی بوش‌ها، عوامل دیگری هستند که باید انجام دهید تا سروصدای پنکه قطع شود.

5- داغ شدن موتور پنکه

داغ شدن پنکه زمانی رخ می‌دهد که مانعی اجازه نمی‌دهد انرژی از موتور به پره‌ها برسد و موتور در این شرایط فشار زیادی را متحمل می‌شود. ازاین‌رو، معمولا علت داغ شدن موتور پنکه، خازن معیوب یا نیم‌سوز است. در این شرایط، قبل از آن‌که داغ شدن موتور پنکه سبب سوختن آن شود، خازن را تعمیر یا تعویض کنید.

6- چرخش پره‌های پنکه با حرکت دست

گفتیم اگر پس از روشن کردن پنکه، صدای هوم از موتور شنیده شد اما پره‌ها تکان نخوردند، خازن سوخته است. اما دیده شده در برخی از پنکه‌ها، پس از روشن شدن موتور، پره‌ها زمانی شروع به حرکت می‌کنند که یک نیروی کمکی از بیرون آن‌ها را بچرخاند. علت کار نکردن پنکه بدون نیروی کمکی چیست؟ در این شرایط ممکن است خازن نیم‌سوز شده باشد. در نظر داشته باشید که حرکت پره‌ها با دست سبب خراب شدن یاتاقان‌ها می‌شود، پس برای جلوگیری از این مشکل هرچه سریع‌تر خازن را عوض کنید.

علائم سوختن و نیم‌سوز شدن خازن پنکه

اگر خازن پنکه خراب و سوخته باشد، پس از روشن کردن پنکه با مشکلات زیر مواجه خواهید شد:

• پرش فیوز بعد از زدن دوشاخه پنکه به برق
• روشن شدن موتور پنکه و عدم چرخش پره‌ها

مشکلاتی که با نیم‌سوز شدن خازن راه‌انداز ایجاد می‌شود نیز به شرح زیر است:

• داغ شدن موتور
• روشن شدن پنکه با سروصدا 
• سرعت پایین چرخش پره‌ها
• چرخش پره‌ها با نیروی کمکی دست

چگونه خازن پنکه را تست کنیم؟ نحوه تست خازن پنکه

فرقی نمی‌کند که خازن کدام نوع از پنکه‌ها را می‌خواهید تست کنید. نحوه تست خازن پنکه رومیزی، سقفی، دیواری، ایستاده و… به شرح زیر است:

1. برای تست خازن پنکه، اتصال پنکه از برق را قطع کنید.
2. در نظر داشته باشید که سه سیم‌ با رنگ‌های مشکی، قرمز، زرد یا سبز از موتور پنکه خارج می‌شوند. مشکی برای نول، قرمز برای فاز و زرد یا سبز یکی از پایه‌های خازن است.
3. پس از شناسایی سیم‌ها، با احتیاط خازن را از موتور جدا کنید.
4. سپس انرژی ذخیره شده در خازن راه انداز را با پیچ گوشتی دسته عایق جریان برق، تخلیه کنید.
5. با فازمتر، فاز و نول بودن سیم‌های خازن را مشخص کرده و روی آن‌ها با ماژیک علامت بگذارید.
6. حالا باید مستقیم موتور پنکه را تست کنید. اگر موتور پنکه با اتصال به برق روشن شد، خازن خراب شده یا نیم‌سوز است.
7. راه دیگری که برای آزمایش خازن وجود دارد، استفاده از مولتی متر مجهز به خازن سنج است. پس از تخلیه خازن، پایه‌های آن را به مولتی متر وصل کنید و مقدار خازن راه انداز را اندازه گیری کنید.
8. اگر مقدار اندازه‌گیری شده توسط مولتی متر بیشتر از مشخصات نوشته شده روی خازن باشد یا ظرفیت خازن، صفر نشان داده شود؛ خازن خراب شده و باید آن را تعویض کنید.

نکته مهم: خازن قطعه‌ای مهم در موتور پنکه است و برای تست و تعمیر موتور پنکه باید تخصص کافی داشت. چنانچه با قسمت‌های مختلف پنکه و موتور و سیم‌کشی لوازم برقی آشنایی ندارید، از فرد متخصص کمک بگیرید تا از مشکل جبران ناپذیر آتش‌سوزی یا سوختن موتور و پریدن فیوز جلوگیری شود.

تعويض خازن راه انداز و روش نصب خازن پنکه

پس از تست خازن پنکه، زمانی‌که مطمئن شدید عیب پنکه خرابی خازن است؛ مراحل زیر را برای تعویض و نصب خازن راه انداز پنکه به ترتیب انجام دهید:

1. برای تعویض خازن راه انداز پنکه را از برق بکشید.
2. سیم‌های متصل به خازن را جدا کرده و با فازمتر، نول و فاز بودن را مشخص کرده و هر یک از سیم‌ها را علامت بگذارید.
3. خازن تک فاز جدید را مطابق با مدل نصب خازن قبلی، به سیم‌ها وصل کنید.
4. پس از اطمینان از اتصال سیم‌ها، پنکه را به برق بزنید.

شاید روش نصب خازن پنکه ساده به‌نظر برسد. اما توصیه می‌شود اگر اطلاعات و تجربه کافی درباره نحوه اتصال قطعات به سیم‌ها را ندارید، از یک نیروی کمکی بخواهید خازن را تعویض کند.

علائم خرابی بوش پنکه

بوش، قطعه‌ای رابط است که برای اتصال دو قطعه متحرک به یکدیگر کاربرد دارد. بوش‌ها در پنکه انرژی را از یک قطعه به قطعه دیگر منتقل می‌کنند. زمانی‌که با هر یک از عیب‌های زیر در پنکه خود مواجه شدید یعنی بوش پنکه خراب شده است و باید برای تعویض آن اقدام کنید. در ادامه این بخش نحوه تعویض بوش را نیز آموزش داده‌ایم تا بتوانید در منزل بوش‌ پنکه را تعویض کنید.

1. موتور حرکت می‌کند و پره‌ها نمی‌چرخند. در این صورت اتصال بین موتور و پره‌ها قطع شده است. در نتیجه بوش پنکه را باید تعویض کنید.
2. پره‌های پنکه فقط زمانی می‌چرخند که کلید دور تند را فشار دهید و موتور روی دور کند کار نمی‌کند.
3. پنکه با سروصدا کار می‌کند و خازن مشکلی ندارد؛ مشکل خرابی بوش پنکه است.
4. پره‌های پنکه سالم هستند اما پس از روشن کردن پنکه، پره‌ها بیش از اندازه می‌لرزند.

نحوه تعویض بوش پنکه

برای تعویض بوش این نکته را بخاطر بسپارید که هیچ‌وقت آن را با ضربه از پنکه جدا نکنید. جدا کردن بوش با ضربه از پنکه سبب تاب برداشتن دستگاه می‌شود. بهترین روش تعویض بوش پنکه، استفاده از یک پیچ و مهره و تسمه‌ است. پیچ و مهره را به تسمه وصل کنید، آن را روی بوش قرار دهید و با آچار، پیچ را سفت کنید. فشار وارد شده از آچار به پیچ و مهره کمک می‌کند که بوش به راحتی از دستگاه جدا شود. سپس می‌توانید بوش جدید را جایگزین بوش خراب کنید.

علائم سوختن موتور پنکه

زمانی‌که پنکه را به برق زدید و مطمئن بودید که اتصالات داخلی پنکه درست است و هیچ قطعی در دو شاخه وجود ندارد؛ اما پنکه روشن نمی‌شود، موتور پنکه سوخته است. در مواقعی ممکن است با نیم سوز شدن موتور پنکه مواجه شوید. مثلا زمانی‌که موتور پنکه روشن می‌شود اما پره‌ها تکان نمی‌خورد و بوش و خازن سالم است؛ احتمالا موتور نیم سوز شده است و باید آن را تست کنید.

تست سالم بودن موتور پنکه

اگر در منزل می‌خواهید تست سالم بودن موتور پنکه را انجام دهید باید ابتدا آن را تمیز کنید. پس از تمیز شدن پنکه آن را به برق بزنید و نحوه عملکرد آن را مشاهده کنید. اگر پنکه با صدای طبیعی شروع به کار کرد و هیچ اختلالی در عملکرد آن وجود نداشت؛ موتور پنکه سالم است. اما اگر احساس کردید که پره‌ها خوب نمی‌چرخند یا موتور پنکه زیادی صدا می‌دهد باید از تعمیرکار کمک بگیرید.

راه حل‌هایی برای تعمیر و رفع خرابی انواع پنکه

در قسمت قبل دو دلیل اصلی خرابی انواع پنکه و علت‌هایی که در نچرخیدن پره‌ها دخیل هستند، بیان شد و راه‌حل‌های رفع هر یک را بررسی کردیم. برای راحتی کاربران در عیب‌یابی پنکه و تعمیر آن، در ادامه این مطلب از آرتا الکتریک به مشکلات رایج خرابی انواع پنکه و علت‌های آن به‌طور جداگانه پرداخته‌ایم.

1- چرا پره های پنکه ایستاده و پایه دار نمی‌چرخند؟

• خرابی سیم برق: قطعی سیم‌ها یکی از علت‌های رایج روشن نشدن پنکه ایستاده و پایه‌دار است؛ زیرا، طراحی آن‌ها بگونه‌ای انجام شده که جایگاه ثابتی ندارد و قابل جابه‌جایی است. این جابه‌جایی در طولانی مدت موجب می‌شود که سیم‌ها یا دوشاخه آسیب بینند و ولتاژ برق از آن‌ها عبور نکند. پایه پنکه‌های ایستاده قابل تنظیم هستند و همین امر یکی دیگر از دلایل قطعی سیم‌های داخلی پنکه ایستاده است.
• شکستگی و جدا شدن اتصال پره‌ها: مشکل متداول دیگری که به دلیل جابه‌جایی برای پنکه ایستاده و پایه‌دار اتفاق می‌افتد، شکستگی و جدا شدن اتصال پره‌ها با موتور است. در صورتی که موتور روشن می‌شود و پره‌های پنکه ایستاده نمی‌چرخند، سلامت پره‌ها و اتصال آن‌ها را بررسی کنید.
• سرعت کم چرخش پره‌ها: در پنکه‌ ایستاده و پایه بلند نیز ممکن است به دلیل پایین آمدن ولتاژ برق؛ چرخش پره‌ها اتفاق نیفتد، پره‌ها آرام‌تر بچرخند یا دیرتر شروع به حرکت کنند. فرسودگی یا شل شدن قطعات داخلی نیز از دلایل بروز این اختلال است. چنانچه تمام این موارد را بررسی کردید ولی همچنان با سرعت کم چرخش پره‌ها مواجه بودید، موتور پنکه را وارسی کنید.

2- چرا پنکه رومیزی کار نمی کند؟

• تاخوردگی سیم یا خرابی دوشاخه: پنکه‌ رومیزی نیز مانند پنکه‌ ایستاده در یک مکان ثابت قرار نمی‌گیرد و قابل حمل است. معمولاً این نوع پنکه را در فصل زمستان، در انباری یا کمد نگهداری می‌کنند. ازاین‌رو، تا خوردگی سیم‌ برق در پنکه سبب قطع اتصال می‌شود. 
• کهنگی قطعات: درست است که زمان استفاده از پنکه‌های خانگی کوتاه است و فقط در فصل گرما از آن استفاده می‌شود؛ اما، سال‌های زیادی مورد استفاده قرار می‌گیرند. هرچه قدمت پنکه‌ رومیزی بیشتر باشد؛ امکان این‌که علت روشن نشدن پنکه، فرسودگی و کهنگی قطعات داخلی و دکمه کلید آن باشد، بیشتر است.
• عدم اتصال پره‌ها با موتور: قطعی اتصالات پره‌ها با موتور یا فرسوده شدن بوش؛ منجر به روشن نشدن پنکه رومیزی می‌شود. اگر مشکل عدم اتصال از بوش باشد، برای باز و بسته کردن قطعات پنکه و سرویس آن باید از متخصص کمک بگیرید.

3- دلیل نچرخیدن پنکه‌های سقفی چیست؟

• غبار گرفتگی در قسمت پشت پره‌ها: پنکه سقفی در همه روزهای سال در یک مکان ثابت است و به‌طور مداوم در معرض گردوغبار و رطوبت قرار می‌گیرد. قبل از روشن کردن پنکه سقفی آن را کاملا تمیز کرده و اطمینان حاصل کنید که جسم خارجی بین پره‌ها گیر نکرده باشد. اگر مشکل روشن نشدن پنکه سقفی، غبارگرفتگی باشد و بعد از تمیزکاری هنوز پره‌ها شروع به چرخش نکنند؛ باید محل اتصال پره‌ها را روغن‌کاری کرد.
• شل شدگی پیچ‌ پروانه پنکه: در شرایطی که موتور روشن می‌شود اما پنکه سقفی نمی‌چرخد، پیچ پروانه پنکه را بررسی کنید تا شل نشده باشد. خرابی بوش نیز در اختلال روشن نشدن پنکه سقفی رایج است، در این مرحله وارسی بوش پنکه را فراموش نکنید.
• خرابی کلید پنکه سقفی: خراب بودن کلید پنکه سقفی نیز می‌تواند علت روشن نشدن آن باشد. با فازمتر اتصالات پشت کلید را بررسی کرده تا دلیل روشن نشدن پنکه را عیب‌یابی کنید. تعمیر صفحه کلید یا تعویض آن مشکل نچرخیدن پره‌های پنکه سقفی را حل می‌کند.
• قطعی سیم‌های داخل دیوار و اتصالات پشت پنکه: رفع این اختلال در پنکه‌ سقفی بدون رعایت احتیاط، خطر برق گرفتگی را همراه خواهد داشت. پس برای رفع این مشکل در پنکه‌های سقفی حتما از یک برق‌کار متخصص کمک بگیرید.

4- پنکه دیواری چرا روشن نمی‌شود؟

• قطعی اتصالات داخلی: پنکه دیواری نیز مانند پنکه سقفی است و سیم رابط آن در داخل دیوار قرار دارد. به‌همین دلیل زمانی‌که پنکه دیواری روشن نمی‌شود، باید از یک متخصص بخواهید اتصالات داخلی را بررسی کند.
• خرابی صفحه کلید: دکمه‌های صفحه کلید متصل به دیوار را بررسی کنید و در صورت خرابی کلید پنکه دیواری، برای تعویض صفحه کلید اقدام کنید.
• موانع بین پره‌ها: گیر کردن اجسام خارجی یا زنگ‌زدگی پشت پروانه پنکه دیواری می‌تواند مانع از حرکت پره‌ها شود. وارسی دقیق پره‌ها و تمیزکاری کامل پنکه با پارچه‌ای خشک می‌تواند به رفع این عیب کمک کند. در صورتی که با زنگ‌زدگی پروانه پنکه دیواری مواجه شده‌اید، باید پروانه را عوض کنید.

راه حل برای عیب‌های متداول انواع پنکه 

در ادامه به تمام سوالات متداول شما درباره خرابی پنکه پاسخ داده‌ایم تا خودتان بتوانید روشن نشدن پنکه و همه اختلالات آن را عیب‌یابی کرده و در صورت داشتن مهارت آن را تعمیر کنید.

1- دلیل حرکت بیش از حد گردنی پنکه چیست؟

حرکت بیش از حد گردنی پنکه به دلیل شکستگی یکی از پره‌ها اتفاق می‌افتد و باعث فرسایش دیگر قطعه‌ها می‌شود. جابه‌جا شدن وزنه تعادل و فرسودگی قطعات داخلی دو دلیل دیگر این اختلال در پنکه‌ها است. پره‌ها را از محور جدا کنید و روتور را حرکت دهید. اگر محور جابه‌جا شد یکی از قطعات داخلی خراب است.

2- دلیل لرزش بیش از اندازه پنکه چیست؟

لرزش بیش از اندازه در پنکه‌ها به معنی عدم تعادل در قطعات و بالانس نبودن پره‌ها است. مطمئن شوید شکستگی و ترک‌خوردگی در پره‌ها اتفاق نیفتاده باشد. در صورت سلامت بودن پره‌ها و تاب نداشتن آن‌ها، بوش را تعویض کنید.

3- سرعت پنکه زیاد است ولی خنک نمی‌کند، دلیل باد نداشتن پنکه سقفی چیست؟

نصب پره‌ها با زاویه نادرست، دلیل این مشکل است. پره‌ها را طبق دفترچه راهنما داخل جعبه پنکه تنظیم کنید تا این مشکل حل شود. خواندن مقاله نصب پنکه سقفی + راهنمای کامل و کاربردی می‌تواند به شما در رفع این اختلال کمک کند.

4- چرا پس از روشن کردن پنکه فیوز می‌پرد؟

سوختگی موتور، خرابی خازن راه‌انداز یا اتصالی سیم‌های داخلی، در برق‌رسانی به موتور اختلال ایجاد می‌کند. در نتیجه، فیوز تحریک شده و برای جلوگیری از خطرات برق گرفتگی، فیوز می‌پرد. تعمیرکار متخصص در سرویس کردن انواع پنکه تنها کسی است که می‌تواند این مشکل را برطرف کند.

5- چرا پنکه روشن می‌شود اما گردنی آن به طرفین نمی‌چرخد؟

چرخ‌دنده‌ها در انتهای گردنی متصل هستند که از روتور دستور می‌گیرند و می‌چرخند. اگر پنکه روشن می‌شود اما گردنی نمی‌چرخد باید اتصال میله به چرخ‌دنده و اتصال چرخ‌دنده به روتور را بررسی کنید. معمولا شکستگی چرخ‌دنده عامل این اختلال در انواع پنکه است.

6- پنکه صدای زیادی دارد، علت آن چیست؟

این مشکل معمولا در پنکه‌های ارزان اتفاق می‌افتد زیرا اجزای تشکیل دهنده آن، کیفیت لازم را ندارند. ممکن است این صدا از چرخش پره‌ها یا صدایی از داخل موتور باشد. پره‌ها را روغن‌کاری کنید، بوش را وارسی کنید و در صورت نیاز آن را تعمیر کنید. از یک متخصص بخواهید موتور را سرویس کند و اگر مشکل حل نشد می‌توانید از تعدیل‌کننده صوتی استفاده کنید. 

7- مشکل چرخش کند پنکه چیست؟

پایین بودن ولتاژ برق، خرابی صفحه کلید، قطع شدن یکی از سیم‌های داخلی، کیفیت پایین موتور گردان پنکه و نیم‌سوز شدن موتور دلایل کندی چرخش پنکه است. هر یک را جداگانه بررسی کنید تا عیب را بیابید. 

8- چرا پنکه داغ می‌شود؟

داغ شدن پنکه نیز مانند بالا رفتن دما دیگر لوازم برقی بسیار خطرناک است و باعث می‌شود موتور دستگاه بسوزد. فرسودگی سیم‌های داخلی، ساییدگی اجزا درونی پنکه به یکدیگر، خرابی خازن راه‌انداز و نیم‌سوز شدن موتور، موجب داغ شدن پنکه می‌شود. در این شرایط فوراً پنکه را خاموش کرده و از یک متخصص کمک بگیرید.

9- وقتی کلید استارت پنکه را می‌زنم بعد از چند دقیقه شروع به چرخیدن می‌کند، علت چیست؟

احتمال قطعی سیم‌ها در بین مسیر وجود دارد. نیم‌سوز شدن موتور و فرسودگی قطعات نیز از دلایل این اختلال است. پنکه باید در این شرایط سرویس شود؛ پس بهتر است از تعمیرکار کمک بگیرید تا هنگام سر هم کردن قطعات، تعادل پره‌ها بهم نخورد.

10- پره‌های پنکه فقط با دست کار می‌کند، مشکل چیست؟

در این شرایط استاتور خراب شده یا خازز راه‌انداز نیم سوز شده است. باید آن را تعمیر کنید و از حرکت بیش از اندازه پره‌ها با دست بپرهیزید زیرا این عمل به یاتاقان‌ها آسیب می‌رسد.

11- علت کار نکردن تایمر در پنکه‌‌های تایمردار چیست؟

تایمر پنکه از یک قطعه تمام الکترونیکی تشکیل شده و مواردی همچون نوسانات برق و از بین رفتن کریستال‌های تعیین فرکانس موجب از کار افتادن آن می‌شود. با توجه به اینکه که این قسمت یک قطعه کاملا الکترونیکی است، تا حد امکان از تعمیر خود‌سرانه آن پرهیز کنید و تعمیر آن را به یک تکنسین حرفه‌ای و کار‌بلد بسپارید. اما اگر در انجام کارهای فنی به طور نسبی تخصص دارید و تجهیزات مورد‌نیاز نیز در دسترس شما قرار دارد، در قسمت بعد نحوه چک کردن این قطعه از پنکه را بیان کردیم.

12- برای بررسی وضعیت تایمر پنکه چه باید کرد؟

به کمک یک اهم‌متر می‌توانید به سادگی وضعیت تایمر پنکه را بررسی کنید. برای انجام این کار ابتدا باید سیم رابط تایمر را جدا کرده و آن را به اهم‌متر وصل کنید. سپس می‌توانید ارتباط بین سیم‌ها را از طریق حرکت کلید سلکتور و نمایش مقدار عددی ملاحظه کنید. چنانچه اهم‌متر را خاموش کنید، ارتباط بین سیم‌ها نیز قطع می‌شود که این مسئله نشان می‌دهد که کلید تایمر مشکلی ندارد. اما اگر پس از حرکت سلکتور عددی بر روی صفحه اهم‌متر ظاهر نشود، یعنی کلید تایمر خراب است و باید آن را تعویض کرد.

13- دلیل برعکس چرخیدن پنکه چیست؟ (چرا پنکه برعکس میچرخه؟)

موتور پنکه چپ گرد یا راست گرد می‌چرخد. معمولا مشکل برعکس چرخیدن پنکه پس از تعویض خازن یا بستن مجدد پنکه رخ می‌دهد. خازن پنکه‌ها تک فاز هستند و با نصب خازن سه فاز روی پنکه، پنکه برعکس می‌چرخد. همچنین ممکن است در هنگام بستن قطعات پنکه، اتصال سیم‌های ورودی یا خروجی خازن از لحاظ فاز و نول جایه‌جا شده باشد. برای رفع این مشکل؛ نوع خازن و اتصال سیم‌ها را بررسی کنید.

14- چرا پنکه روشن می‌شود، پره‌ها می‌ چرخند اما به چپ و راست حرکت نمی‌ کند؟

گیر کردن یک جسم خارجی در پشت پره‌ها دلیل حرکت نکردن پنکه به چپ و راست است. پنکه را از برق بکشید، پره‌ها را از پروانه جدا کنید و پشت آن‌ها را کامل تمیز کنید. پس از اتصال مجدد پره‌ها حتما به آن‌ها روغن بزنید.

15- علت کم شدن سرعت پنکه رومیزی و دیگر انواع پنکه چیست؟

زمانی‌که سرعت پنکه کم می‌شود باید خازن را تست کنید چون به احتمال 90 درصد خازن نیم سوز شده است. در بخش “علائم خرابی خازن پنکه” درباره تست خازن صحبت کرده‌ایم.

16- علت داغ شدن موتور پنکه چیست؟

خازن معیوب یا نیم‌سوز شده است. برای این‌که از سوختن موتور پنکه جلوگیری کنید، باید خازن را تعویض کنید.

جمع‌بندی آنچه در این مقاله بیان کردیم

بررسی کامل دلایل خرابی پنکه و نچرخیدن پره ‌ها، موضوعی بود که در این مطلب از آرتا الکتریک به آن پرداختیم. در روند عیب‌یابی پنکه سعی کنید از متخصصان این حوزه کمک بگیرید و نکات ایمنی را رعایت کنید. چنانچه قصد دارید از انواع پنکه برای خنک کردن محل زندگی یا محل کار استفاده کنید؛ سعی کنید خرید پنکه مورد نظر را از فروشگاه‌های معتبر انجام دهید که دارای گارانتی هستند. پنکه‌های گارانتی‌دار، تا اندازه زیادی می‌تواند نگرانی‌های ناشی از خرابی پنکه را کاهش دهد و در صورت هرگونه مشکل، خدمات تعمیر یا تعویض قطعات توسط تولیدکننده انجام می‌شود. چنانچه با خواندن این مطلب نتوانستید پنکه خود را عیب‌یابی کنید، سوال خود را در بخش نظرات با ما درمیان بگذارید تا متخصصان آرتا الکتریک در کوتاه‌ترین زمان به شما پاسخ دهند.