چرا لامپ ال ای دی چشمک می‌زند؟

در سال‌های اخیر با توجه به پیشرفت روزافزون تکنولوژی، لامپ ال ای دی از کارآمدترین نوع لامپ‌ها در صنعت نور محسوب می‌شود. این دست از لامپ‌ها به علت بهره‌مندی از مزایای بی‌شمار، جایگزینی مناسب برای لامپ‌های رشته‌ای هستند و بیشتر افراد در مکان‌های مختلفی نظیر دفاتر، ادارات، منازل، مدارس و… از این نوع لامپ‌ها استفاده می‌کنند. این لامپ‌ها در کنار تمام مزایایی که دارند اغلب در عملکردشان دچار اختلالاتی می‌شوند که سوسو زدن و یا چشمک زدن لامپ ال ای دی از رایج‌ترین اختلال میان آن‌ها است. در اغلب مواقع، زمانی که افراد با چشمک‌زدن لامپ ال ای دی مواجه می‌شوند؛ احتمال خراب شدن لامپ LED را می‌دهند که در بسیاری از موارد این سوسو زدن علت‌‌های دیگری را نیز دارد که در ادامه مطالب به بررسی مزایا و اختلالات لامپ‌ ال ای دی و نحوه‌ی رفع عیوب آن‌ها می‌پردازیم.

مزایای لامپ‌ ال ای دی (LED)

این نوع از لامپ‌ها در مقایسه با لامپ‌های قدیمی شامل مزایای قابل تاملی هستند که به اختصار به مهمترین آنها اشاره می‌شود.

1. طول عمر
2. مصرف انرژی پایین و بازده بالا
3. مقاومت بالا
4. تنوع و کارایی

1- طول عمر

ارزنده‌ترین ویژگی لامپ‌ ال ای دی طول عمر آن است. این لامپ‌ عمر طولانی‌تری نسبت به لامپ‌های رشته‌ای دارد به عبارتی دیگر؛ عمر یک لامپ‌ رشته‌ای تنها 1500 ساعت است؛ این در حالی است که عمر متوسط یک لامپ‌ ال ای دی بیش از 20000 ساعت است.

2- مصرف انرژی پایین و بازده بالا

لامپ‌های ال ای دی از مصرف انرژی بسیار کمتری در مقایسه با لامپ‌های رشته‌ای برخوردار هستند؛ اما نکته قابل تامل آن میزان بازده بالا در مقابل مصرف انرژی ناچیز آن‌ها است. از همین رو این لامپ‌ها از نظر اقتصادی بسیار مقرون به صرفه هستند.

3- مقاومت بالا

این نوع از لامپ‌ها از مقاومت بالایی در برابر ضربه، لرزش و تغییرات جوی برخوردار هستند و رطوبت و یا سردی هوا بر عملکردشان تاثیرگذار نیست. برعکس لامپ‌های رشته‌ای یا کم مصرف که بدنه آن‌ها از شیشه بود، بدنه این لامپ‌ها از پلاستیک است که در نتیجه نمی‌شکنند و حمل آن‌ها آسان‌تر است.

4- تنوع و کارایی

لامپ‌های ال ای دی در ظاهر، ابعاد و شکل‌های متنوعی تولید می‌شوند، به گونه‌ای که هر یک از آن‌ها در مصارف مختلف و در مکان‌های مختلفی به کار می‌روند. انعطاف فناوری به کار رفته در ساخت آن‌ها باعث می‌شود که به آسانی بتوان شکل‌های مختلف، با رنگ نورهای متفاوت و سرپیچ‌های متنوع داشت.

معایب لامپ‌های ال ای دی (LED)

در میان عیب‌های وارده بر این لامپ‌ها به شرح رایج‌ترین آن‌، یعنی اختلال چشمک زدن لامپ ال ای دی، می‌پردازیم.

سوسو زدن و یا چشمک زدن لامپ ال ای دی (LED)

با توجه به مزایای ذکر شده در خصوص لامپ‌های ال ای دی و نقش پر رنگ آن‌ها در صرفه جویی مصرف انرژی، به صورت گسترده‌ای مورد استفاده همگان قرار گرفته است، اما مشکل سوسو زدن چه در حالت خاموش و چه در حالت روشن می‌تواند برای عده‌ای از افراد مسئله‌ای مهم باشد، به این علت که در بسیاری از مواقع موجب بروز اختلالات عصبی، برهم زدن تمرکز و ایجاد تنش‌های فکری در افراد می‌شود.

دلایل چشمک زدن لامپ‌ ال ای دی (LED) در حالت خاموش

این خلل در عملکرد لامپ‌های ال ای دی ممکن است به دلایل مختلفی و با شدت متغیری در حالت‌های خاموش و روشن رخ دهد؛ که برای رفع این مشکل در ابتدا می‌بایست وضعیت لامپ مورد بررسی قرار گیرد تا از سالم بودن و یا خراب شدن لامپ LED اطمینان حاصل کرد و در صورت امکان رفع مشکل نسبت به آن اقدام نمود. به صورت کلی دلایل وقوع این اختلال در حالت خاموش می‌تواند شامل هر یک از موارد زیر باشد:

1- سیم‌کشی غیر استاندارد (جابجایی فاز و نول)

در شیوه صحیح سیم کشی، می‌بایست سیم برق نول بدون هیچ واسطی و به صورت مستقیم به مصرف کننده (لامپ) متصل گردد و سیم فاز در مسیر کلید مورد استفاده قرار گیرد. در برخی از موارد به علت ناصحیح بودن شیوه سیم‌کشی و جابجایی محل اتصال سیم های فاز و نول، اتصالی با بدنه لامپ و یا سرپیچ و دیوار رخ می‌دهد که در نتیجه موجب چشمک زدن لامپ ‌ال ای دی می‌گردد؛ که برای رفع این مشکل می‌بایست جای سیم‌های فاز و نول را تغییر داد.

2- استفاده از کلید چراغ‌دار

کلیدهای برق چراغ‌دار گونه‌ای از کلیدها هستند که درونشان چراغ کوچکی به منظور تشخیص راحت‌تر مکان کلید در تاریکی، تعبیه شده است. حال اگر از این قبیل کلیدها برای روشن و خاموش کردن لامپ‌های ال ای دی استفاده شود موجب چشمک زدن این لامپ‌ها می‌گردد.

علت بروز این مشکل، وجود نوعی مقاومت بالا در کلیدهای چراغ‌دار است که با عبور اندک جریان برق از کلید، چراغ داخل کلید روشن شده و در برخی از موارد در لامپ‌های ال ای دی این مقدار اندک جریان برق به مدار لامپ رسیده و سبب فعال شدن مدار لامپ می‌شود که در نهایت منجر به چشمک زدن لامپ ال ای دی در حالت خاموش می‌گردد؛ در این موقعیت راهکار ارائه شده برای رفع این مشکل، خارج کردن لامپ درون کلید از مدار است.

3- استفاده از دیمرها

دیمرها قطعاتی الکترونیکی هستند که امکان کاهش و افزایش میزان روشنایی لامپ‌ها را با توجه به مدار الکترونیکی که در داخل آنها تعبیه شده، فراهم می‌سازند. دیمرهای قدیمی با حداقل بار جریان الکتریکی، توانایی تنظیم میزان روشنایی نور لامپ‌ها را دارند. از همین رو لامپ‌های رشته‌ای و دیگر لامپ‌های قدیمی متناسب با این قطعه الکترونیکی هستند؛ اما لامپ‌های ال ای دی به علت نیاز به یک ولتاژ معین، قابلیت کم و زیاد شدن نور را ندارند و این ناسازگاری دیمر با لامپ‌ها سبب بروز چشمک زدن و یا سوسو زدن لامپ‌های ال ای دی در حالت خاموش می‌شود.

بنابراین هنگام خرید لامپ‌های ال ای دی باید به این نکته توجه شود که لامپ از قابلیت اتصال به دیمر برخوردار می‌باشد یا نه و از دیمرهایی استفاده شود که متناسب با لامپ‌های ال ای دی هستند. نکته دیگری که برای حل این مشکل قابل ذکر است، خارج نمودن دیمر از مدار الکترونیکی و یا استفاده از کلید تک پل برای رفع مشکل سوسو زدن آن‌ها است.

4- استفاده از سنسور حرکتی نامناسب

زمانی که لامپ ال ای دی به سنسور حرکتی متصل باشد و دچار اختلال چشمک زدن شود می‌بایست برای رفع مشکل، میزان بار عبوری از سنسور را کاهش داد زیرا سنسورهای حرکتی نیز همانند دیمرها به حداقل بار جریان الکتریکی نیاز دارند تا به درستی عمل کنند. این حداقل بار عبوری موجب فعال شدن مدار لامپ‌های ال ای دی شده و سبب سوسو زدن آن‌ها در حالت خاموشی می‌گردد. راهکار دیگری که برای رفع این مشکل می‌توان به آن اشاره کرد استفاده از سنسورهای کم بار و یا قرار دادن یک رله سوئیچ در مسیر مدار است.

5- استفاده از ترانسفورماتور نامناسب

ترانسفورماتورها قطعاتی الکتریکی هستند که برای کاهش و یا افزایش ولتاژ برق از آن‌ها استفاده می‌شود. زمانی که لامپ ال ای دی به ترانسفورماتور متصل است ممکن است به علت پایین بودن ولتاژ خروجی و ایجاد نوسانات در این قطعه، لامپ ال ای دی با مشکل سوسو زدن مواجه شود که به منظور رفع این مشکل می‌بایست از ترانسفورماتورهایی که متناسب با ساختار لامپ ال ای دی هستند استفاده شود.

دلایل چشمک زدن لامپ ال ای دی (LED) در حالت روشن

چشمک زدن لامپ ال ای دی در حالت روشن می‌تواند ناشی از پایین بودن کیفیت یا نزدیک شدن پایان عمرش باشد. زمانی که لامپ در پایان عمر خود قرار می‌گیرد، ظرفیت خازن خود را از دست می‌دهد و میزان نور آن کاهش می‌یابد و در نتیجه خراب شدن لامپ LED را منجر می‌شود.

اما اگر لامپ به تازگی خریداری شده و دچار سوسو زدن شده است؛ این مشکل به علت استفاده از قطعات نامرغوب مانند منبع تغذیه و بردهای ضعیف و بی کیفیت از سوی کمپانی‌های تولیدکننده است که منجر به سوختن تعدادی از قطعات داخلی لامپ مانند خازن‌ها، فیوز، مقاومت‌ها، آی سی و… می‌شود که در پی آن چشمک زدن لامپ ال ای دی اتفاق می‌افتد.

خطرات چشمک زدن لامپ ال ای دی (LED) و رابطه‌ی آن با سلامتی انسان

به طور کلی چشمک زدن در لامپ ها شامل دو نوع می‌شود:

1. چشمک زدن مرئی (مشاهده‌پذیر)
2. چشمک زدن نامرئی (نامشاهده‌پذیر)

1- چشمک زدن مرئی

تغییر میزان نور دریافتی از لامپ، با سرعت بالا که توسط چشم انسان قابل رویت است را چشمک‌زدن مرئی می‌گویند؛ که پدیده‌ای خطرناک برای سلامتی انسان‌ها است.

در زمان چشمک زدن، لامپ‌ها در فرکانس‌هایی بین 3 تا 70000 قرار دارند که در صورت قرار گرفتن انسان در مجاورت این لامپ‌ها احتمال وقوع تشنج‌های صرع در افراد پیش می‌آید. به این علت که بیشترین محدوده وقوع تشنج‌های صرع در  محدوده فرکانس‌های 15 تا 20000 است.

2- چشمک زدن نامرئی

این پدیده همانند چشمک زدن مرئی می‌باشد با این تفاوت که توسط چشم انسان قابل رویت نیست و به صورت پنهان رخ می‌دهد و نیز شامل عوارضی مانند سرگیجه، میگرن، سردرد‌های مزمن و اختلالات عصبی می‌شود.

نتیجه گیری

با توجه به مطالب ذکر شده، بدیهی است که در ابتدا می‌بایست از لامپ‌های استاندارد و مرغوب استفاده شود و در صورت وقوع چشمک زدن لامپ‌ها، نسبت به رفع مشکل آن‌ها اقدام شود تا از خطرات احتمالی و پنهانی آن‌ها ایمن بمانیم.